Νεοφιλελεύθερος λαϊκισμός

Και αν οι δύο προαναφερθείσες εκφάνσεις του λαϊκισμού είναι γνωστές και πολλαπλώς αναλυμένες, ισχυρίζομαι ότι υπάρχει και μια εκδοχή του πιο μοντέρνα και λιγότερο φωτισμένη: o νεο-φιλελεύθερος λαϊκισμός. Eδώ, η κατά Laclau διχοτόμηση του κοινωνικού πεδίου γίνεται ως εξής: προνομιούχοι χαρακτηρίζονται συλλήβδην οι έχοντες σχέση εργασίας με το δημόσιο και μη προνομιούχοι, εξίσου συλλήβδην, όλοι οι υπόλοιποι. Ο δημόσιος τομέας, το κράτος δαιμονοποιούνται και χρεώνονται κάθε πιθανή κακοδαιμονία και αδικία, όχι γιατί δυσ- ή υπολειτουργούν, αλλά γιατί απλώς υφίστανται.

 

Παράλληλα σε φιλοσοφικό αλλά και σε πολιτικό επίπεδο εξιδανικεύεται και κολακεύεται η ατομικότητα (ή αν θέλετε ο ατομισμός) και διακινείται το ιδεολόγημα, ότι το μόνο εμπόδιο που υπάρχει μεταξύ του ανθρώπου και της ευτυχίας είναι το μυθικό τέρας Κράτος με τους περιορισμούς που επιβάλει στην ανεμπόδιστη πραγμάτωση της ελεύθερης ατομικής βούλησης και πρωτοβουλίας και τους φόρους που συλλέγει για να σιτίζει τους αργομίσθους του. «Δεν φταις εσύ, φταίει το κράτος», είναι το κεντρικό σύνθημα ενός από τα κόμματα που διεκδικούν την ψήφο μας στις προσεχείς εκλογές. Στην νεο-φιλελεύθερη αφήγηση.... όλοι, πλην δημοσίων υπαλλήλων, θυματοποιούνται και ηρωοποιούνται, από τους σταθερά φοροδιαφεύγοντες  ελευθεροεπαγγελματίες  μέχρι τους διαπλεκόμενους κρατικοδίαιτους μεγαλοεπιχειρηματίες.

 

Απίθανες λεκτικές και πολιτικές ακροβασίες χρησιμοποιούνται για να τεκμηριωθεί η αναγκαιότητα της πλήρους απορρύθμισης της αγοράς και της εργασίας: «Σκεφθείτε τους ανέργους», θα πει από το βήμα της Βουλής ο τραπεζίτης-Πρωθυπουργός για να εμφανίσει την πλήρη κατάργηση κάθε νομικής προστασίας των εργασιακών δικαιωμάτων ως πράξη δικαιοσύνης. Κοντολογίς εχθρός του ανέργου είναι ο εργαζόμενος των 700 ευρώ, του οποίου ο μισθός πρέπει να πάει στα 500 σήμερα και τα 300 αύριο, για να βρει ο άνεργος δουλειά. Στην προέκταση της η λογική αυτή καταλήγει σε ένα είδος νεοφιλελεύθερου φονταμενταλισμού των ακραίων ρεμπουπλικανών και του tea-party στις Η.Π.Α., όπου η προσπάθεια για οικοδόμηση ενός στοιχειώδους συστήματος υγειονομικής ασφάλισης ή οι περιορισμοί στη  οπλοκατοχή χαρακτηρίζονται καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων!

 

Οι νεο-φιλελεύθεροι απεχθάνονται επίσης κάθε μορφή συλλογικότητας με κορυφαία τον συνδικαλισμό, ο οποίος απαξιώνεται ως όχημα διατήρησης προνομίων και ως εν γένει αντικοινωνικό φαινόμενο. Στη φαρέτρα του νεο-φιλελεύθερου λαϊκισμού θέση έχουν κάθε είδους απλουστεύσεις, ισοπεδωτικές γενικεύσεις και λογικοφανείς νοητικές αυθαιρεσίες. «Τεχνοκράτες» και μεγαλοδημοσιογράφοι οικονομικοί αναλυτές επιστρατεύονται κάθε βράδυ στα τηλεοπτικά παράθυρα για να «εκλαϊκεύσουν» την οικονομική επιστήμη και την πολιτική οικονομία με τη χρήση αφελών παρομοιώσεων της μακρο-οικονομίας με την οικιακή οικονομία («φανταστείτε το κράτος σαν ένα νοικοκυριό», επιμένει νυχθημερόν ο κύριος Μπάμπης). Τέλος, παρατηρεί κανείς και μια περίεργη έλξη   που ασκεί η έννοια της δημόσιας τάξης και της καταστολής σε μια πτέρυγα των νεοφιλελευθέρων -κατά τούτο συμφωνούν με τους εθνικιστές λαϊκιστές. Φαντάζει οξύμωρο, αλλά δεν είναι: στον ιδεατό νεοφιλελεύθερο κόσμο το κράτος υπάρχει μόνο ως στρατός και αστυνομία.

 

 

ΠΗΓΗ: Απόσπασμα από άρθρο του Σταμάτη Κυρζόπουλου με τον τίτλο « Οι πολλαπλές όψεις του λαϊκισμού»