Η παγκοσμιοποίηση είναι μια διαδικασία αυξανόμενης αλληλεξάρτησης και αλληλεπίδρασης των εθνικών οικονομιών σε όλους τους χώρους οικονομικής δραστηριότητας, δηλαδή στο σύστημα παραγωγής, στο σύστημα κυκλοφορίας των εμπορευμάτων, στις νομισματικές και δανειακές σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ των εθνικών οικονομιών. Η βασική συνέπεια της παγκοσμιοποίησης είναι ότι διαμορφώνει ένα νέο εξωτερικό περιβάλλον για τις εθνικές οικονομίες, το οποίο μεταβάλλει σε σημαντικό βαθμό τη διαδικασία άσκησης, τα μέσα και τους στόχους της οικονομικής πολιτικής, συγκριτικά με την περίοδο εκείνη που οι εθνικές οικονομίες ήταν λιγότερο ανοικτές σε εξωτερικές σχέσεις και επιδράσεις.
Αυτό που είναι ιδιαίτερα σημαντικό και πρέπει να συγκρατήσετε είναι ότι η διαδικασία αυτή της παγκοσμιοποίησης εξελίσσεται σε μια περίοδο όπου κυριαρχεί ο οικονομικός φιλελευθερισμός, ως φιλοσοφία οργάνωσης των οικονομιών και μοντέλο άσκησης οικονομικής πολιτικής. Συνεπώς, αυτά που σήμερα όλοι μας βιώνουμε και συχνά αναφέρουμε στον καθημερινό μας λόγο ως .....
συνέπειες της παγκοσμιοποίησης, δεν είναι το αποτέλεσμα μιας ουδέτερης διαδικασίας παγκοσμιοποίησης των σύγχρονων οικονομιών, αλλά μιας διαδικασίας που προσδιορίζεται από το νεοφιλελεύθερο μοντέλο παγκοσμιοποίησης.
Και είναι αυτό το συγκεκριμένο μοντέλο παγκοσμιοποίησης το οποίο πρέπει να αξιολογηθεί ως προς τις συνέπειές του στα οικονομικά και κοινωνικά συστήματα των χωρών, στην απασχόληση, στη διανομή του εισοδήματος, στο επίπεδο ευημερίας των εργαζομένων. Με άλλα λόγια, η κριτική που γίνεται στη σημερινή κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας δεν αφορά γενικά μια διαδικασία παγκοσμιοποίησης των αγορών, αλλά το νεοφιλελεύθερο μοντέλο παγκοσμιοποίησης (Λαφονταίν και Μύλλερ, 1999). Η συγκεκριμένη αυτή μορφή παγκοσμιοποίησης έχει επιφέρει σημαντικές αλλαγές στα πεδία των χρηματικών και παραγωγικών σχέσεων μέσα στις χώρες και μεταξύ των χωρών, εξυπηρετώντας πολύ συγκεκριμένα οικονομικά και κοινωνικά συμφέροντα.
Για να κατανοήσετε καλύτερα τα όρια και τους περιορισμούς που δημιουργεί η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση στις εθνικές οικονομίες, καθώς επίσης και τους μηχανισμούς μέσω των οποίων επιδρά σε αυτές, είναι σημαντικό να γνωρίσετε τις συνέπειες στην άσκηση οικονομικής πολιτικής σε εθνικό επίπεδο. Το κοινό συμπέρασμα σχεδόν όλων των σχετικών αναλύσεων είναι ότι η παγκοσμιοποίηση έχει προκαλέσει δύο σημαντικές μεταβολές (βλ. π.χ. Πελαγίδης, 2000, Κατσούλης κ.ά., 2003):
Πρώτον, στη σχέση μεταξύ του ιδιωτικού και του κρατικού τομέα της οικονομίας. Από τη μια πλευρά παρατηρείται σημαντικός περιορισμός της δυνατότητας των κρατών και των κυβερνήσεων να παρεμβαίνουν στην οικονομία και ταυτόχρονα μια τάση συρρίκνωσης της κρατικής δραστηριότητας και παρέμβασης, μέσω μιας διαδικασίας ιδιωτικοποιήσεων μέρος του κρατικού τομέα της οικονομίας. Από την άλλη πλευρά παρατηρείται επέκταση και ενίσχυση του ρόλου των αγορών ως μηχανισμού κατανομής πόρων, εισοδήματος και ισχύος. Αυτό έχει ως κύρια συνέπεια την αναδιοργάνωση και την αναδιάρθρωση των οικονομικών σχέσεων σε εθνικό και διεθνές επίπεδο με οδηγό τις αγορές και τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας. Συμβαίνει αυτό δηλαδή που έχει χαρακτηριστεί ως νεοφιλελεύθερος μετασχηματισμός των σημερινών καπιταλιστικών οικονομιών.
Δεύτερον, στη δυνατότητα των κυβερνήσεων να ασκήσουν αυτόνομα την οικονομική διαχείριση των χωρών τους. Στο πεδίο αυτό παρατηρείται σημαντική αδυναμία των κυβερνήσεων να εφαρμόσουν πολιτικές, κυρίως κοινωνική πολιτική και πολιτικές αύξησης της απασχόλησης. Η κύρια συνέπεια των επιπτώσεων αυτών είναι η μεγάλη ανισότητα στην κατανομή του κόστους της προσαρμογής των εθνικών οικονομιών στη διαδικασία της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης μεταξύ διαφορετικών κοινωνικών ομάδων και τάξεων στο εσωτερικό κάθε χώρας, αλλά και μεταξύ χωρών με διαφορετική θεσμική και διαρθρωτική δομή και θέση στις διεθνείς οικονομικές σχέσεις. Όπως θα γνωρίσετε παρακάτω, το κόστος της προσαρμογής καλούνται να το πληρώσουν ουσιαστικά οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι, καθώς η δημοσιονομική και εισοδηματική λιτότητα και η ελαστικότητα των εργασιακών σχέσεων αποτελούν τα βασικά πεδία προσαρμογής της οικονομικής πολιτικής σε εθνικό επίπεδο.
Ποιος είναι όμως ο κύριος μηχανισμός μέσω του οποίου η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση περιορίζει τις επιλογές οικονομικής πολιτικής των εθνικών κυβερνήσεων; Η απάντηση είναι οι παγκοσμιοποιημένες αγορές χρήματος και κεφαλαίου και ο ρόλος διεθνών οργανισμών, όπως το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα. Θα είστε σε θέση να κατανοήσετε το μηχανισμό αυτό μετά την ανάγνωση της ενότητας που ακολουθεί.
Συνοψίζοντας, αυτό που όλοι μας γνωρίζουμε και βιώνουμε ως το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης είναι το αποτέλεσμα της νεοφιλελεύθερης διαδικασίας παγκόσμιας αλληλεξάρτησης και αλληλεπίδρασης των εθνικών οικονομιών. Η διαδικασία αυτή έχει δραματικά αλλάξει το ισοζύγιο της ισχύος μεταξύ κράτους και αγοράς σε όφελος των δυνάμεων της αγοράς. Η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση έχει ως κινητήρια δύναμη τις αγορές χρήματος και κεφαλαίου. Η δραματική αύξηση της ισχύος των αγορών αυτών έχει μεταβάλει σε σημαντικό βαθμό παραδοσιακά πρότυπα παραγωγής και οικονομικής οργάνωσης σε βάρος της εργασίας.
ΠΗΓΗ: «Περιορισμοί, Στόχοι και Βασικά Χαρακτηριστικά μιας Εναλλακτικής Οικονομικής Πολιτικής», 2012, ΙΝΕ, σελ 23-25
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου