Παρασκευή 11 Νοεμβρίου 2011

Λέτε να αποκτά κοινωνική συνείδηση ο νεοφιλελευθερισμός;

Του Κυριάκου Αμανατίδη

Τις περασμένες εβδομάδες από τη στήλη αυτή αναφέρθηκα στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες με το μεγάλο δημόσιο χρέος, καθώς και κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το δημόσιο χρέος μπορεί να είναι το αίτιο για τους κραδασμούς που υφίστανται οι οικονομίες των παραπάνω χωρών, όμως και αυτό είναι απόρροια άλλων εξελίξεων που κατά πάσα πιθανότητα σηματοδοτούν το τέλος του αμερικανικού μοντέλου του καπιταλισμού που επικράτησε τις δύο τελευταίες δεκαετίες, μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου τον Νοέμβριο του 1989, και σε συνέχεια την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης.
Μέχρι πρόσφατα το αμερικανικό οικονομικό μοντέλο, γνωστό ως νεοφιλελευθερισμός, επικράτησε σε όλες τις χώρες με ανεπτυγμένες οικονομίες, και έγινε ο πρόδρομος της παγκοσμιοποίησης, τους πικρούς καρπούς της οποίας δρέπουμε σήμερα.
Ο όρος «νεοφιλελευθερισμός» συχνά ερμηνεύεται λανθασμένα, ως μια νέα μορφή του «φιλελευθερισμού», δηλαδή της ιδεολογίας που ευνοεί την ελευθερία του ατόμου σε πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο.
Όμως, όπως θα δούμε στη συνέχεια, ο όρος νεοφιλελευθερισμός...


 έχει μια πολύ συγκεκριμένη έννοια, και χρησιμοποιείται σε συνάρτηση με τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας της οικονομίας σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
Η ελληνική γλώσσα έχει δώσει στις λατινογενείς και στις αγγλοσαξονικές γλώσσες πάμπολλες λέξεις, από τις οποίες έχουν σχηματισθεί οι ορολογίες σε ένα ευρύ φάσμα επιστημών. Πρόσφατα όμως παρατηρείται η τάση για ορολογίες που χρησιμοποιούνται στην αγγλική γλώσσα να δημιουργούνται αντίστοιχες στην ελληνική γλώσσα, χωρίς όμως να δανείζονται την αγγλική λέξη.

Έτσι, όταν από τον αγγλικό όρο “liberalism” δημιουργήθηκε ο όρος “neoliberalism”, και στην ελληνική γλώσσα από τον όρο «φιλελευθερισμός» σχηματίσθηκε ο όρος «νεοφιλελευθερισμός».
Εκείνο όμως που δεν είναι ευρύτερα γνωστό είναι ότι ο νεοφιλελευθερισμός δεν αποτελεί μια νέα, πιο προοδευτική μορφή του φιλελευθερισμού, αλλά είναι συνώνυμος με την παγκοσμιοποίηση της οικονομίας.
Ο νεοφιλελευθερισμός έχει ως κύριο στόχο του τη μείωση του κρατισμού, με άλλα λόγια τον περιορισμό του παρεμβατικού και ρυθμιστικού ρόλου του κράτους στη διαμόρφωση και λειτουργία της οικονομίας.

ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΘΟΛΟΥ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ Ο ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ

Με κυκλώνα θα μπορούσε να παρομοιασθεί ο νεοφιλελευθερισμός. Όπως ο κυκλώνας στο διάβα του ξεριζώνει δέντρα και ισοπεδώνει αδύναμες οικοδομές, και τα μόνα κτίσματα που απομένουν είναι οι σύγχρονοι οικοδομικοί κολοσσοί, έτσι και ο νεοφιλελευθερισμός πλήττει ανελέητα τις κοινωνικές δομές, τα εργασιακά δικαιώματα, τα ασφαλιστικά συστήματα, και οι μόνοι που μένουν ανέπαφοι, είναι οι μεγιστάνες του κεφαλαίου, οι οποίοι αναδύονται από την κοσμοχαλασιά με αυξημένη την ισχύ τους.
Για το αληθές του λόγου δεν χρειάζεται να πάμε μακριά. Εδώ στην Αυστραλία, ενώ τις τελευταίες ημέρες διαβάζουμε για χιλιάδες εργαζόμενους να χάνουν τις δουλειές τους, και για μικρές επιχειρήσεις να κλείνουν τις πόρτες τους, η εταιρεία εξόρυξης ορυκτών BHP Billiton ανακοίνωσε κέρδος για το τελευταίο οικονομικό έτος 22,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, 86% υψηλότερο από το κέρδος της περσινής χρονιάς. Αυτό είναι το μεγαλύτερο κέρδος που πραγματοποίησε αυστραλιανή εταιρεία.
Και να σκεφτεί κανείς ότι όταν πέρσι η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση σκέφτηκε να αυξήσει τη φορολογία των μεγάλων εταιρειών εξόρυξης ορυκτών, για να επενδύσει μεγαλύτερα κονδύλια σε έργα υποδομής, ξεσηκώθηκαν οι μεγιστάνες του κεφαλαίου, απειλώντας μαζικές απολύσεις εργαζομένων.
Αυτή είναι μια από τις κλασικές μορφές του νεοφιλελευθερισμού. Στην περίπτωση των εταιρειών που ως κύρια οικονομική δραστηριότητα έχουν την εξόρυξη ορυκτών, η αυξημένη φορολογία από το κράτος επιβάλλεται όχι μόνο ως μέτρο για τη μείωση της οικονομικής ανισότητας, αλλά και για το λόγο ότι ο εθνικός αυτός πλούτος δεν είναι ανανεώσιμος, και ως εκ τούτου ένα σημαντικό μέρος από τα τεράστια κέρδη των εταιρειών θα πρέπει να επιστρέφει στο δημόσιο για τη βελτίωση των προγραμμάτων κοινωνικής πρόνοιας.

Δυστυχώς, τα μεγάλα μέσα μαζικής ενημέρωσης δεν παύουν να προβάλλουν τον νεοφιλελευθερισμό ως μια τάξη πραγμάτων που είναι οικονομικά και πολιτικά πιο αποτελεσματική από την παρέμβαση του κράτους στη λειτουργία της οικονομίας μιας χώρας.

Σύμφωνα με τους υπέρμαχους του νεοφιλελευθερισμού, η παρέμβαση του κράτους σε τομείς της οικονομίας δεν είναι μόνο επιζήμια για την οικονομία, αλλά αποτελεί και την αιχμή για την ανάμιξή του και σε άλλους τομείς της κοινωνίας, γεγονός που, κατά τη γνώμη τους, τελικά οδηγεί στον ολοκληρωτισμό.
Το βασικό επιχείρημα των νεοφιλελεύθερων είναι ότι μια αγορά χωρίς κανόνες, και η ολοκληρωτική ελευθερία στη μετακίνηση κεφαλαίου, προϊόντων και υπηρεσιών από κράτος σε κράτος είναι ο καλύτερος τρόπος για την αύξηση της οικονομικής ανάπτυξης, η οποία διατείνονται πως τελικά θα ωφελήσει όλους.

Το παραμύθι αυτό γινόταν πιστευτό μέχρι το 2008, όταν έσκασε η φούσκα των τίτλων ακινήτων στις Ηνωμένες Πολιτείες, με αποτέλεσμα μεγάλες τράπεζες να εκλιπαρούν την παρέμβαση του κράτους, και τη διάθεση κοντά ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων από το κρατικό ταμείο, για να αποφευχθεί η χρεοκοπία τους.
Οι τράπεζες και οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί μπορεί να σώθηκαν από τη χρεοκοπία, αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες είχαν δανειστεί τα κεφάλαια για τη διάσωση των τραπεζών, πρόσφατα βρέθηκαν οι ίδιες στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Αυτός είναι ο νεοφιλελευθερισμός!

Στο σημείο αυτό αξίζει η παραπομπή στο άρθρο του Δημήτρη Τσιόρδα με τίτλο «Ο πλούτος, οι φόροι και ο διεθνής ανταγωνισμός», αθηναϊκή εφημερίδα Ελευθεροτυπία, 28/8/11:

«Σύμφωνα με παλιότερο άρθρο του «Observer», με τίτλο «Welcome to Richistan», το 1985 στις ΗΠΑ υπήρχαν 13 δισεκατομμυριούχοι. Το 2007 υπήρχαν περισσότεροι από 1.000. Μόνο το 2005 δημιουργήθηκαν 227.000 νέοι εκατομμυριούχοι, ενώ σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα ο πλούτος όλων των εκατομμυριούχων των ΗΠΑ ανερχόταν σε 30 τρισεκατομμύρια δολάρια, όσο δηλαδή το συγκεντρωτικό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της Κίνας, της Ιαπωνίας, της Βραζιλίας, της Ρωσίας και της Ε.Ε.
Η ψαλίδα υπέρ των πλούσιων δεν άνοιξε μόνο στις ΗΠΑ αλλά και σε κράτη με καλές επιδόσεις στην αναδιανομή εισοδήματος, όπως η Γερμανία και οι σκανδιναβικές χώρες. Όσο για τα ποσά που πληρώνουν σε φόρους όλοι αυτοί που ωφελήθηκαν από την ελεύθερη κίνηση των κεφαλαίων; Στη δεκαετία του '50 το ποσοστό από τη φορολογία επιχειρήσεων στον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό των ΗΠΑ ήταν 33%. Το 2003 είχε πέσει μόλις στο 7,4%! Ακόμη και δισεκατομμυριούχοι όπως ο W. Buffett μιλούν πλέον για την ανάγκη να αλλάξει το φορολογικό καθεστώς. Ο ίδιος ο Buffett, προκειμένου να δείξει τον παραλογισμό που επικρατεί, είχε αναφέρει πριν από λίγα χρόνια σε ομιλία του ότι η φορολογική κλίμακα του ίδιου ήταν 17,7% και της γραμματέως του 30%».

Πρόσφατα ο Warren Buffett, ο πιο πετυχημένος επενδυτής στον κόσμο, με άρθρο του που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «New York Times», ζήτησε να ανεβεί η φορολογία για τον ίδιο και για άλλους Αμερικανούς δισεκατομμυριούχους, για να μειωθεί το μεγάλο δημόσιο χρέος των Ηνωμένων Πολιτειών.
Λίγες ημέρες αργότερα ακολούθησαν νέες εκκλήσεις για δικαιότερη φορολόγηση και ισόνομη συμμετοχή στα οικονομικά βάρη, από 16 από τους πλουσιότερους Γάλλους, καθώς και από Ιταλούς εφοπλιστές.

Τίθεται λοιπόν το ερώτημα αν οι μεγιστάνες του κεφαλαίου ξαφνικά απέκτησαν κοινωνική συνείδηση, και αισθάνονται την ανάγκη να συμβάλουν και αυτοί στην αντιμετώπιση των οικονομικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι χώρες τους.
Λέτε οι υπέρμαχοι του νεοφιλελευθερισμού να έχουν αρχίσει να συνειδητοποιούν πως θα πρέπει κατά κάποιο τρόπο να νερώσουν το κρασί τους;

Προσωπικά δεν το πιστεύω. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε την ελληνική παροιμία: Ένα χελιδόνι δεν φέρνει την άνοιξη...

Ενδιαφέρουσα είναι η άποψη που εκφράζει ο Δ. Τσιόρδας, στο προαναφερθέν άρθρο του:

«Οι μεγιστάνες που ζητούν να αλλάξει ο τρόπος φορολόγησης δεν το κάνουν από φιλανθρωπία. Αντιλαμβάνονται ότι η αποδιάρθρωση της μεσαίας τάξης και των χαμηλότερων στρωμάτων υπονομεύει και τις δικές τους προοπτικές, μειώνει τα ποσοστά μελλοντικών κερδών τους και θέτει σε αμφισβήτηση από όλο και περισσότερους πολίτες συνολικά το καπιταλιστικό σύστημα, έστω κι αν δεν βλέπουν με τι θα αντικατασταθεί».

Η μέχρι τώρα αποδοχή του νεοφιλελεύθερου μοντέλου της οικονομίας στηρίχθηκε στην υπόθεση ότι η πλήρης απελευθέρωση των αγορών θα αύξανε τον συνολικό κοινωνικό πλούτο.
Όμως η σημερινή πραγματικότητα, με την σκληρή λιτότητα που πέφτει στην πλάτη των εργαζομένων, την αυξημένη κοινωνική και οικονομική ανισότητα, τις παραμελημένες δημόσιες υποδομές, τα μειωμένα προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας, και την γενική δυσαρέσκεια, δεν αφήνουν περιθώριο για ουτοπιστικές προσδοκίες.

ΠΗΓΗ:http://www.neoskosmos.com/news/el/node/16450

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου