Αξίζει να επισημάνουμε εδώ ότι ο εξισωτικός φιλελευθερισμός του Rawls άρχισε να αποκτά διαστάσεις σε μία εποχή όπου ο νεοκλασικός φιλελευθερισμός του laissez faire και οι ελευθεριακοί στοχαστές είχαν αρχίσει να αποδομούν το κοινωνικό κράτος. Η θεωρία της διανεμητικής δικαιοσύνης έπαιξε το ρόλο μίας φιλελεύθερης ασπίδας απέναντι στις νεοφιλελεύθερες απόψεις και πολιτικές, που αναπτύχθηκαν με πρωτοφανή ένταση από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 και μετά, και έδωσε αν μη τι άλλο τη δυνατότητα μίας γενναίας αυτοκριτικής του φιλελεύθερου επιχειρήματος, μίας αυτοκριτικής που εστιάστηκε κατευθείαν στις κοινωνικές και ηθικές επιπτώσεις του καπιταλισμού και όχι απλά στην εύρυθμη λειτουργία της αγοράς. Ορμώμενος από την κρίσιμη αυτή διαπίστωση, ο Μανόλης Αγγελίδης [Φιλελευθερισμός Κλασικός και Νέος,1993] υποστηρίζει ότι ανάμεσα στο κλασικό και το σύγχρονο νεοφιλελεύθερο επιχείρημα έχει επέλθει μία θεμελιακή ρήξη και ασυνέχεια, η οποία αφορά στην ενίσχυση των ιδιωτικοπολιτικών και στην υπονόμευση των κοινωνικοπολιτικών αρχών του φιλελεύθερου επιχειρήματος.
Συγκεκριμένα, ο ελευθεριακός (libertarian) αναπροσδιορισμός του κλασικού φιλελεύθερου επιχειρήματος, σε...
συνθήκες πλέον πλήρους καπιταλιστικής ανάπτυξης, επιχείρημα το οποίο θα εξετάσουμε εν συνεχεία αναλυτικά και διεξοδικά, συντελείται ουσιαστικά στη βάση της απογύμνωσης της ατομικής πράξης από κάθε κανονιστικό, κοινωνικό και ηθικό περιεχόμενο και ως εκ τούτου στην αναίρεση κάθε έννοιας ισονομίας, ισοπολιτείας και κοινωνικής δικαιοσύνης, ιδίως της τελευταίας νοούμενης ως δεσμευτικής κοινωνικής αρετής στη λειτουργία της αγοράς. Ο φιλελευθερισμός κατ’ αυτήν την έννοια μετατρέπεται σε ένα κοινό οικονομικό δόγμα, χωρίς πολιτικές και ηθικές λειτουργίες, σε ένα σύστημα κατανομής αναγκών και πόρων, προσφοράς και ζήτησης, χωρίς φιλοσοφικά και κανονιστικά ερείσματα, εν τέλει σε ένα μοντέλο φιλελευθερισμού χωρίς η ατομική ελευθερία να διασφαλίζεται από τις ασφαλιστικές δικλείδες του εξισωτισμού και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Η ατομική ελευθερία, για την οποία μάχονται οι ελευθεριακοί, μετασχηματίζεται συνεπώς σε μία ελευθερία του laissez faire, της άνευ όρων οικονομικής ελευθερίας και δράσης, που αγνοεί παντελώς την κοινωνική παθογένεια του συστήματος.
Οι ασυνέχειες του νεοφιλελεύθερου ή νεοκλασικού επιχειρήματος εντοπίζονται στις ακόλουθες διαστάσεις του (Πίνακας 16):
Συγκεκριμένα, ο ελευθεριακός (libertarian) αναπροσδιορισμός του κλασικού φιλελεύθερου επιχειρήματος, σε...
συνθήκες πλέον πλήρους καπιταλιστικής ανάπτυξης, επιχείρημα το οποίο θα εξετάσουμε εν συνεχεία αναλυτικά και διεξοδικά, συντελείται ουσιαστικά στη βάση της απογύμνωσης της ατομικής πράξης από κάθε κανονιστικό, κοινωνικό και ηθικό περιεχόμενο και ως εκ τούτου στην αναίρεση κάθε έννοιας ισονομίας, ισοπολιτείας και κοινωνικής δικαιοσύνης, ιδίως της τελευταίας νοούμενης ως δεσμευτικής κοινωνικής αρετής στη λειτουργία της αγοράς. Ο φιλελευθερισμός κατ’ αυτήν την έννοια μετατρέπεται σε ένα κοινό οικονομικό δόγμα, χωρίς πολιτικές και ηθικές λειτουργίες, σε ένα σύστημα κατανομής αναγκών και πόρων, προσφοράς και ζήτησης, χωρίς φιλοσοφικά και κανονιστικά ερείσματα, εν τέλει σε ένα μοντέλο φιλελευθερισμού χωρίς η ατομική ελευθερία να διασφαλίζεται από τις ασφαλιστικές δικλείδες του εξισωτισμού και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Η ατομική ελευθερία, για την οποία μάχονται οι ελευθεριακοί, μετασχηματίζεται συνεπώς σε μία ελευθερία του laissez faire, της άνευ όρων οικονομικής ελευθερίας και δράσης, που αγνοεί παντελώς την κοινωνική παθογένεια του συστήματος.
Οι ασυνέχειες του νεοφιλελεύθερου ή νεοκλασικού επιχειρήματος εντοπίζονται στις ακόλουθες διαστάσεις του (Πίνακας 16):
- Στην ανορθολογική διάσταση. Το σύγχρονο φιλελεύθερο επιχείρημα καθιστά αδύνατη τη σύλληψη της κοινωνίας ως συνόλου σχέσεων (F. Hayek).
- Στη συντηρητική και αυθορμησιακή διάσταση ως προς τη θεμελίωση των κανόνων. Η ατομική πράξη γίνεται αντιληπτή στα πλαίσια ενός παιγνΐου ισχύος, χωρίς κανονιστικές και ιστορικές αναφορές. Η αγοραία διάσταση της κοινωνίας και η ενίσχυση της ιδιωτικής αρχής προσδίδουν στα ανθρώπινα κίνητρα ένα χαρακτήρα απόλυτου σχετικισμού.
- Στην αντικοινωνική διάσταση. Στο νεοφιλελεύθερο επιχείρημα, ο χωρισμός του ατομικού από το κοινωνικό πεδίο της πράξης θεωρείται περισσότερο από δεδομένος. Το κοινωνικό αντικείμενο απαξιώνεται και καταστρέφεται και η κοινωνική αλληλεγγύη ταυτίζεται με τον Ολοκληρωτισμό (F. Hayek).
- Στην αντιπολιτική διάσταση. Η αυτονομία της πολιτικής και ο δεσπόζων ρόλος της στη συγκρότηση των όρων της κοινωνίας υπονομεύονται (F. Hayek, R. Nozick), με αποτέλεσμα τον αναπροσδιορισμό της πολιτικής σε αφαίρεση από το δημόσιο χαρακτήρα της, βάσει του οποίου οι διανεμητικές πολιτικές και τα ατομικά δικαιώματα προσδιορίζονται ως δημόσια (J. Rawls).
- Στην αντιδημοκρατική διάσταση. Οι κρίσιμες έννοιες της ισότητας και της δημοκρατίας αποκόπτονται από την έννοια της ελευθερίας, που νοείται απλά ως ένα άθροισμα επιμέρους μορφών ελευθερίας, έτσι ώστε οι διανεμητικές πολιτικές του κράτους να χαρακτηρίζονται ως καταχρήσεις έναντι της ατομικής ελευθερίας. Η κριτική τέλος της ισότητας υπονομεύει και το περιεχόμενο της ισονομίας.
ΠΗΓΗ: Σπύρος Μακρής, Φιλελευθερισμός, Σιδέρης 2007, σελ 228-230
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου